Czy niewykonanie umowy może być
uzasadnione działaniem siły wyższej?
Post title
20 marca 2020
Z powodu rozprzestrzeniającej się na całym świecie epidemii Covid-19 wiele przedsiębiorstw prowadzących działalność we Francji ma trudności z kontraktami handlowymi. Nie są w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań, albo cierpią z powodu konsekwencji niewykonania zobowiązania przez inne firmy supply chain. Albo, w najczęstszych przypadkach – obydwa.
W poniższym artykule Verne Legal przedstawia krótką analizę siły wyższej, zagadnienia prawnego potencjalnie mającego zastosowanie w związku z obecną epidemią Covid-19.
W związku z powyższym, analizujemy, czy epidemia koronawirusa może zostać uznana za działanie siły wyższej, w przypadku kiedy prawo francuskie reguluje relacje wywodzącą się z umowny.
W pierwszej kolejności wyjaśnimy, co dokładnie oznacza siła wyższa w prawie francuskim (I). Następnie, przedstawimy francuskie orzecznictwo na temat tej kwestii i przeanalizujemy jak odnosi się do obecnej sytuacji (II).
1. Co to jest siła wyższa?
Siła wyższa to wydarzenie, na które żadna ze stron umowy nie ma wpływu, takie jak klęska żywiołowa, nadzwyczajne wydarzenie polityczne lub poważny kryzys sanitarny.
W związku z tym, klauzula siły wyższej umożliwia stronie tymczasowe lub ostateczne zawieszenie wykonywania swoich zobowiązań wynikających z umowy. Jeżeli strona powołuje się na działanie siły wyższej jako powód niewywiązania się z zobowiązania, nie jest uważana za łamiącą powinność i w związku z tym nie ponosi odpowiedzialności za naruszenie umowy z tego powodu.
Aby zostać zakwalifikowanym jako siła wyższa, wydarzenie musi spełniać następujące kryteria:
1. być poza kontrolą strony wnoszącej o zawieszenie/zakończenie zobowiązań i nie być wynikiem jej działań;
2. odpowiednie zdarzenie nie można było racjonalnie przewidzieć w chwili zawarcia umowy; oraz
3. skutki takiego zdarzenia można byłoby uniknąć za pomocą odpowiednich środków.
Warto podkreślić, że te same kryteria dotyczą międzynarodowych umów sprzedaży towarów objętych konwencją wiedeńską (CISG) [1]. Dotyczy to wielu transgranicznych umów sprzedaży, biorąc pod uwagę fakt, że Konwencja CISG ma zastosowanie zawsze gdy jej aplikowanie nie zostało wyraźnie wykluczone przez strony. Siła wyższa należy rozważać w świetle naruszenia zobowiązań wynikających z umowy, poruszonych w artykule 79 Konwencji.
Czy koronawirus kwalifikuje się jako siła wyższa według prawa francuskiego? Jak francuskie sądy potraktowały inne sytuacje epidemiczne?
2. Orzecznictwo francuskich sądów dotyczące przeszłych sytuacji epidemiologicznych
W zdecydowanej większości przypadków francuscy sędziowie odmówili uznania pandemii jako działania siły wyższej. Tak było w przypadku dżumy [2] Bacillus wirusa dengi (DENV) [3] lub wirusa chikungunya (CHIKV) [4].
W odniesieniu do H1N1, grypy związanej z grypą hiszpańską z 2009 r., Sądy francuskie postanowiły, że rozprzestrzenianie się wirusa zostało w dużej mierze ogłoszone i przewidziane, nawet przed przyjęciem jakichkolwiek środków sanitarnych[5]. Analogicznie, możnaby uznać, że początkowa data informacji publicznej w aktualnej pandemii sięgać grudnia 2019 r., kiedy to koronawirus Covid-19 rozprzestrzeniał się w Chinach.
Możemy również zakwestionować nieodpartość konsekwencji obecnej epidemii. W 2009 r., w odniesieniu do wspomnianej wyżej H1N1, Sąd Apelacyjny w Nancy orzekł, że „rozprzestrzeniający się wirus nie może być zakwalifikowany jako nieodparty, ponieważ dotyczy on tylko 5% populacji i można go było uniknąć dzięki sugerowanym środkom zapobiegawczym” [6]. Należy przypomnieć, że na dzień 15 marca 2020 r. jedynie 3% populacji było dotknięte wirusem Covid-19. Warto jednak zaznaczyć, że sytuacja będzie oceniana po fakcie, oraz w jej globalnej sferze.
Dlatego, aby ocenić nieodparty charakter obecnej epidemii, środki takie jak te ogłoszone 14 marca 2020 r. przez francuskiego premiera Édouarda Philippe’a, dotyczące miejsc użyteczności publicznej, które nie są niezbędne do funkcjonowania państwa, będą miały duże znaczenie w analizie sytacji.
Z powżej wymienionych powodów ważne jest, aby przedsiębiorstwa, które rozważają wydanie zawiadomień o wstrzymaniu aktywności ze względu na działanie siły wyższej , a także te, które je otrzymują, zapoznały się w pierwszej kolejności z dokładną treścią klauzul zawartych w obowiązującej umowie, a także w innych kontraktach wiążących strony.
Należy jednak przypomnieć, że aby ocenić każdą sytuację, wymagana będzie analiza faktów, innych dla każdej sytuacji.
Inne praktyczne aspekty analizy międzynarodowych umów handlowych w tej krytycznej sytuacji epidemii koronawirusa będzie można znaleźć w trzeciej części tej serii artykułów publikowanych na naszej stronie. Druga część poświęcona zostanie innemu potencjalnemu uzasadnieniu prawnemu niewykonania umowy w tej okresie epidemii: nadzwyczajnej zmianie stosunków (l’imprévision).
Verne Legal pozostaje do dyspozycji firm, które znalazły się w sytuacji niemożliwości należytego wykonania zawartych umów, aby służyć pomocą w analizie sytuacji i wspólnie podjąć działania zapobiegawcze. Nasz zespół przygotował również szereg informacji na temat obowiązkowych środków, które mają obowiązek zastosować firmy prowadzące działalność we Francji w aktualnym czasie.
Ewa Kaluzinska Nicolas Renault Iga Kurowska
Verne Legal, Partner Adwokat Verne Legal, Prawnik Verne Legal, Partner
Verne Legal oferuje przedsiębiorstwom kompleksową obsługę prawną i podatkową we Francji i na rynkach międzynarodowych, z uwzględnieniem aspektów strategicznych i kulturowch. Aby uzyskać więcej informacji na temat prawa gospodarczego we Francji, zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z zespołem kancelarii: info@vernelegal.com.
[1] Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów (ang. CISG)
[2] CA Paris, 25 septembre 1998
[3] CA Nancy, 22 novembre 2010 – n ° 09/00003
[4] CA Basse-Terre, 17 décembre 2018– n ° 17/00739
[5] CA Besançon, 8 janvier 2014 – n ° 12/02291
[6] CA Nancy, 22 novembre 2010 – n ° 09/00003